[خبرهای بلاگ نیوز] آلن گرش،
لوموند دیپلماتیک، ۲۳ فوریه ۲۰۱۲
ترجمه‌ی بهروز عارفی
پادشاه عربستان سعودی در یک مکالمه‌ی تلفنی به رئیس جمهوری روسیه گفته که هر گفتگوئی در مورد سوریه، «اکنون، بیهوده» است. (خبرگزاری سعودی، ۲۲ فوریه ۲۰۱۲). منظور او چیست؟ که تنها راه ممکن، مداخله نظامی است؟ که باید مخالفان را مسلح کرد؟ ظاهرا، نشست دوستان سوریه که قرار است روز جمعه ۲۴ فوریه در تونس برگزار شود، در این مسیر قدم بر می‌دارد.
شورش در سوریه (۱) که به زودی وارد دومین سال می‌شود، پرسش‌های حادی مطرح می‌کند که پاسخ ساده‌ای ندارند، مگر اینکه بد‌ترین سیاست را برگزینند. بد نیست یادآوری شود که سرنگونی صدام حسین به دست ایالات متحده آمریکا برای عراقی‌ها بهای سنگینی به همراه داشت و در دهه‌های آینده نیزخواهد داشت. (۲)
ریشه‌های شورش
ریشه‌های شورش در سوریه نیز همان سه عاملی است که از مراکش تا عراق به جنبش‌های اعتراضی منتهی شد:
- رد رژیم مستبد، استبداد کامل دولت و سرویس‌های سرکوبگر آن و رواج شکنجه؛
- گسترش فساد – گشایش اقتصادی (با تشویق وسیع غرب که به انحصار ثروت‌های ملی در دست مافیائی حول رئیس دولت منجر شد) – ثروت فخر فروشانه دسته‌ای کوچک در مقابل فقری که حاصل سیاست رفع مسئولیت از خود دولت است (که البته آن هم خواسته مشاوران غربی بود)؛
- وزنه نسل جوان. پر جمعیت‌ترین نسل جوان در تاریخ کشورهای عربی که به سن بلوغ می‌رسند. اینان که تحصیلات بهتری دارند به هیچ وسیله جذب شدن در جامعه (کار و نه فقط بلکه همچنین کسب مسئولیت در سطح آمالشان) دسترسی ندارند؛
این سه عامل موجب پیروزی سریع در تونس و مصر شد ولی در یمن با مشکلاتی روبروگردید. برای به زانو در آوردن سرهنگ معمر قذافی، مداخله نیروهای نظامی ناتو لازم بود که بسیار فرا‌تر از مصوبات قطعنامه ۱۹۷۳ شورای امنیت سازمان ملل عمل کردند. در بحرین، هر چند، مداخله تانک‌های سعودی جلو پیشرفت جنبش را گرفته ولی هنوز هنوز به قوت ادامه دارد. در نقاط دیگر، با مخلوطی از مصالحه‌ی سیاسی (مراکش) و دست و دلبازی مالی (الجزایر و عربستان سعودی) فعلا جلو اعتراضات را گرفته‌اند، ولی تا چه زمانی؟
اما وضع در سوریه از چه قرارست؟ بشار اسد که در گذشته تا حدی محبوبیت داشت، گمان برد که سیاست منطقه‌ای کشورش (مخالفت با اسرائیل و سیاست‌های آمریکا) او را در امان خواهد گذاشت (۳) او که کاملا در اشتباه بود، در طی چند ماه، تلاش کرد اعتراضات آرام مردم را مسلحانه قلمداد و دست نشانده‌ی خارج معرفی کند که هدفش نابودی رژیمی است که با اسرائیل و ایالات متحده مخالفت می‌کند. اسد با امتناع از اقدام به اصلاحات جدی و گفتگو با اپوزیسیون، با استفاده لگام گسیخته ازخشونت علیه تظاهرکنندگان که عمدتا مسالمت‌آمیزند و با شکنجه رایج به رشد خشونت کمک کرده و در این رهگذر، بخشی از مردم را به سوی مبارزه مسلحانه سوق داده است؛ او با همان حرکت، مداخله‌ای را تقویت می‌کند که ادعای مبازره با آن را دارد (۴)
ازین‌رو، او با نیت کسانی که هدفشان اصلاحات (و صد البته، استقرار رژیمی دموکراتیک) نیست، بلکه حمله به ایران را تدارک می‌بینند و امیدوارند متحد اصلی عرب او را ساقط کنند، همراهی می‌کند.
واقعا، چه کسی می‌تواند یک لحظه گمان کند که رژیم سعودی درپی استقرار دموکراسی در سوریه است در حالی که عربستان هیچ مجلس منتخبی را به رسمیت نمی‌شناسد؟ رژیمی که وزارت کشورش اعلام کرده که تظاهرات مردم در شرق عربستان «نوع جدیدی از تروریسم است»! (۵)
چه کسی تصور می‌کند که ریشه‌ی اظهارات ایالات متحده آزادی است، در حالی که «تروریست» هائی را که این کشور دستگیر می‌کرد برای بازجوئی به سوریه می‌فرستاد (که به آن نام انگلیسی rendition [برگردان] داده‌اند) چرا که در این کشور شکنجه رایج بود؟
چه کسی باور می‌کند که دموکراسی، مشغله‌ی ذهنی نیکولا سارکوزی است، رئیس جمهوری که از بشار اسد در پاریس در ژوئیه ۲۰۰۸ استقبال کرده و در سپتامبر همان سال دیدار او را پس داد و از دیکتاتورهای تونس و مصر حمایت کرده، حتی کلمه‌ای در مورد کشتار غزه هنگام تهاجم اسرائیل در دسامبر ۲۰۰۸ بر زبان نیاورد؟
طنز تلخی است که یادآوری کنیم که روزنامه‌نگاران فیگارو در آن زمان رهنمودی دریافت کرده بودند که در مقاله‌های خود به زندانیان سیاسی سوریه اشاره نکنند.
برای کشورهای یادشده و نیز اسرائیل (۷)، هدف، سرنگونی رژیم متحد ایران در چارچوب تدارک حمله نظامی به این کشور است.
بدیهی است که شماری از قدرت‌ها و از جمله در درون شورای ملی سوریه، با تکیه به یک کارزار رسانه‌ای، مداخله نظامی را تشویق می‌کنند.
برای سوریه نیز، نبرد یک نبرد تبلیغاتی است. مدت‌هاست که رژیم این نبرد را باخته است. تاکیدات رژیم اغلب مسخره و عجیب و غریب است و دروغ‌هایش آشکار و عملکردش وحشیانه. با وجود این، آیا اخباری که شبانه روز در همه رادیو و تلویزیون‌ها می‌چرخند و اغلب تنها منبع آن‌ها اپوزیسیون خارج از کشور سوریه است، واقعیت دارند؟ مدت زیادی، رسانه‌ها خبرهای مربوط به مرگ افسران و ماموران پلیس را رد کردند، اکنون درستی آن‌ها معلوم شده است؛ از یک سال پیش، رسانه‌ها مرتبا اعلام می‌کنند که اعتراضات به دمشق رسیده است. طبیعی است که مرگ دو روزنامه نگار در حمص مایه تاسف است و یادآوری باید کرد که رژیم سوریه، اغلب با ممنوع کردن سفر خبرنگاران و آزادی رفت و آمد آنان، خود به رواج آنچه می‌خواهد افشا کند، کمک می‌کند.
گزارشی در دسترس است با عنوان «لبنانی شدن ساختگی سوریه» که گر چه می‌توان با برخی نکات آن موافق نبود ولی گزارشی است بر آنچه در محل می‌گذرد. شایسته است که توجه بیشتری به محتوای آن بشود (۸(
نظامی کردن
در حمص، رفتار نیروهای نظامی رژیم غیر قابل قبول است. هدف این نیرو‌ها نه نابودی همه شهر بلکه محلات سنی است که شورش کرده‌اند. زیرا ارتش با مبارزانی روبرو است که بیشترشان با از خود گذشتگی آماده‌اند با حمایت بخشی از اهالی تا پایان به مبارزه ادامه دهند. اگر این وضع، خشونت نبرد‌ها را توضیح می‌دهد، ولی روشن است که شرایط موجود، زیاده‌روی‌های خشونت بار رژیم را توجیه نمی‌کند.
با ابن همه، بد نیست یادآوری کنیم که از استدلالاتی که علیه حماس در دسامبر ۲۰۰۸ ژانویه ۲۰۰۹ به کار برده شد («که گویا آنان اهالی را با مخفی شدن در میانشان به گروگان می‌گیرند»)، در مورد سوریه استفاده نکرده‌اند؛ امیدواریم که در صورت حمله اسرائیل در آینده، همین طور رفتار کنند.
یکی از ابعاد بسیار خطرناک این مناقشه این است که به یک درگیری «مذهبی» تغییر شکل یابد. نادرست است که گفته شود ریشه‌ی همه چیز در تعلقات مذهبی یا فرقه‌ای است: از میان علوی‌ها، بخشی از اپوزیسیون پشتیبانی می‌کنند و نیز سنی‌هائی هستند که رژیم را به شورشیان ترجیح می‌دهند. اما، حکومت با تکیه بر پایگاه علوی‌اش، بدون تردید بر تنش‌ها افزوده است. از سوئی، اپوزیسیون یا بخشی از اجزای آن، از جمله شورای ملی سوریه وضع بهتری ندارد و از دادن تضمینی برای آینده ناتوان است. بعید است که کسی متوجه نشده باشد که چرا مثلا کرد‌ها که از نخستین تظاهرکنندگان بودند (ازجمله برای دریافت کارت شناسائی ملی)، از این پس خود را عقب کشیده‌اند. کرد‌ها از عدم شناسائی حقوقشان توسط شورای ملی سوریه تکان خورده‌اند (۹). رژیم به نوبه خود، گویا تمایل دارد تا پ کا کا (حزب کارگران کردستان) را که در سال‌های دهه ۱۹۹۰ از آن علیه ترکیه استفاده کرده بود و هنوز در میان کردان سوریه بسیار محبوب است، دوباره فعال کند.
از سوی دیگر، شورای ملی سوریه، با اعتراضِ شماری از مخالفان روبروست. آنان شورا را متهم می‌کنند که زیر سلطه اسلام گرایان قرار داشته و چند چهره هوادار غرب را هم برای صحبت با رسانه‌ها برگزیده است. از همین رو، اخیرا با رهبری دکتر عمر قرابی، رئیس پیشین سازمان دفاع از حقوق انسانی سوریه، «جبهه ملی برای تغییر تاسیس» شده است (۱۰)، (دیلی نیوز، ۲۱ فوریه ۲۰۱۲). این جنبش به شورای ملی سوریه خرده می‌گیرد که چرا علوی‌ها و ترکمن را به عضویت نمی‌پذیرد.
گروه‌های دیگر، از جمله جامعه مسیحی و همچنین دروز‌ها (۱۱) نه از روی علاقه به رژیم بلکه از ترس هرج و مرجی که ممکن است سقوط رژیم به وجود آورد، تردید دارند. زیرا، نظامی شدن کشمکش در راه است و در بطن خود، جوانه‌های جنگ داخلی (شاید تنها راه خروج از مخمصه برای رژیم) را حمل می‌کند. روزنامه لبنانی دیلی استار (۲۳ فوریه) در گزارشی درباره ارتش آزاد سوریه بر دو عامل که اغلب مطبوعات درباره آن سکوت می‌کنند، انگشت گذاشت: این ارتش دارای پایگاه در لبنان است (و همین طور در ترکیه)؛ ارتش آزاد سوریه در انتقام گیری مذهبی تردید به خود راه نداده و علوی‌ها را به قتل می‌رساند. (۱۲) همچنین، جنگجویان عراقی و از جمله اعضای القاعده به صفوف شورشیان سوری پیوسته‌اند (۱۳) و وزارت خارجه امریکا نیز آن را تایید می‌کند.
ما در بن بست به سر می‌بریم. اپوزیسیون (یا مجموعه اپوزیسیون‌ها) از سرنگونی رژیم ناتوان بوده و رژیم نیز از نابود کردن اپوزیسیون ناتوان است. حتی می‌توان گفت که کار رژیم سوریه ساخته است و بیشتر از چندماه دوام نخواهد آورد. پس، پرسش این است که آیا کشور در جنگ داخلی غرق خواهد شد یا شکلی از دگرگونی سیاسی خواهد یافت که چه بخواهند یا نه، به گفتگو نیاز دارد.
در چنین چارچوبی است که می‌بایست وتوی رهبران روس و چینی به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۴ فوریه را تفسیر کرد. متن قطع نامه (۱۴) با ملاحظاتی همراه بود که برخی از ایرادات روسیه و چین را دربر داشته باشد، اما در آن عقب‌نشینی نیروهای حکومتی از شهر‌ها پیش بینی شده بود، بدون اینکه صحبتی از اپوزیسیون مسلح به میان آید و به طرح اتحادیه عرب که عربستان تحمیل کرده بود و کناره‌گیری بشار اسد را درخواست می‌کرد، استناد می‌شد. آیا این قطع نامه می‌توانست پوششی برای مداخله نظامی باشد؟ شواهد حاکی از هراس مسکو و پکن از این بابت است، بویژه که قبلا قطع نامه ۱۹۷۳ در مورد لیبی، آنان را دچار دردسر کرده بود. می‌شود ظن آن‌ها را درک کرد، چرا که می‌شد پیش‌بینی کرد که اظهارات فرانسه و دیگر دولت‌ها راه را به سوی عملیات نظامی به بهانه‌ی حفاظت از غیرنظامیان باز می‌کند.
راه مذاکره
پس در این صورت، نباید هیچ اقدامی کرد؟ نه. اما، تنها امکان، راه حل نظامی نیست. از سوئی، فشار بر سوریه و از جمله در زمینه‌ی اقتصادی اعمال می‌شود (می‌شود بر این فشار‌ها افزود به شرط اینکه رژیم را هدف قرار دهد و نه اهالی را) و بخشی از بورژوازی سوریه را که از رژیم حمایت می‌کند، به فکر واداشت. از سوی دیگر، اولین ماموریت اتحادیه‌ی عرب، به رغم مشکلات، امکان داد تا خشونت‌ها محدود شود؛ عربستان سعودی موفق به خروج آن‌ها شد (باید گزارش آن هیئت را خواند؛ گزارش با آنچه در رسانه‌ها بازتاب یافت تفاوت دارد، بصورتی که مدت‌ها این گزارش را مخفی کردند)؛ برعکس، می‌بایست این ماموریت‌ها از سر گرفته شود و گسترش یابد. سرانجام، برخلاف نوشته‌ها، نه روسیه و نه چین به اسد چراغ سبزی نداده و تلاش می‌کنند بر او فشار وارد کنند. همانطوری که یک روزنامه‌نگار لبنانی آگاه گزارش می‌دهد، مقامات سوری در زیر فشار روس‌ها از استفاده از هواپیماهای جنگی و سلاح‌های سنگین در سرکوب اخیر خودداری کردند. از این‌نظر، با شرایط حما در سال ۱۹۸۲ تفاوت وجود دارد (الاخبار، ۲۲ فوریه ۲۰۱۲).
راه مذاکرات باریک است و به زمان نیاز دارد. تا آن موقع، مردم کشته می‌شوند... اما، یک مداخله نظامی قربانیان بیشتری خواهد داد.
علاوه بر آن، باید یادآور شد که افرائیم هالوی، رئیس پیشین موساد و مشاور سابق امنیت ملی در روزنامه اینترناشنال هرالد تریبون (۷ فوریه ۲۰۱۲) در مقاله‌ی جالبی با عنوان «پاشنه‌ی آشیل ایران» توضیح می‌دهد که سرنگونی رژیم دمشق امکان می‌دهد تا از بدیل ویرانگر جلوگیری شود: بمباران ایران یا تشدید تحریم‌ها که می‌تواند بهای نفت را به میزان غیرقابل تحملی افزایش دهد. بر عکس، با حذف متحد سوری تهران، این رژیم فوق‌العاده تضعیف می‌شود.
----
عنوان مقاله: A propos de la Syrie، Alain GRESH
Le Monde-Diplomatique، ۲۳ février ۲۰۱۲: http: //blog. mondediplo. net/۲۰۱۲-۰۲-۲۳-A-propos-de-la-Syrie
پاورقی‌ها:
۱ – به مقاله بن بسبت در سوریه لوموند دیپلماتیک ژانویه ۲۰۱۲ مراجعه کنید:
http: //ir. mondediplo. com/article۱۷۷۲. html
۲ - به مقاله جنگ عراق، یک جنایت، نوشته آلن گرش لوموند دیپلماتیک، ۳۱اوت ۲۰۱۰ مراجعه کنید:
http: //blog. mondediplo. net/۲۰۱۰-۰۸-۳۱-Guerre-d-Irak-le-crime
۳ – به مقاله شورش در سوریه، لوموند دیپلماتیک، آوریل ۲۰۱۲ مراجعه کنید:
http: //ir. mondediplo. com/article۱۶۷۶. html
۴ - به مقاله «روزهای پرآشوب در سوریه»، لوموند دیپلماتیک، اوت ۲۰۱۱ مراجعه کنید:
http: //ir. mondediplo. com/article۱۷۲۰. html
۵ - http: //arabnews. com/saudiarabia/article۵۷۸۰۸۲. ece
۶ – مقاله نیکلا سارکوزی و سوری، ۴ سپتامبر ۲۰۰۸، نوشته آلن گرش
http: //blog. mondediplo. net/۲۰۰۸-۰۹-۰۴-Nicolas-Sarkozy-en-Syrie
۷ – به مقاله «اسرائیل کی به ایران حمله می‌کند، ۲ سال پیش... م لوموند دیپلماتیک، ژانویه ۲۰۱۲ مراجعه کنید:
http: //ir. mondediplo. com/article۱۷۷۶. html
۸ - http: //www. cf۲r. org/fr/rapports-de-recherche/syrie-une-libanisation-fabriquee. php
۹ - http: //www. todayszaman. com/columnist-۲۷۲۱۲۹-syrian-kurds. html
۱۰ - http: //www. hurriyetdailynews. com/syrian-dissidents-establish-new-bloc. aspx؟ pageID=۲۳۸&nID=۱۴۲۸۳&NewsCatID=۳۵۲
۱۱ - http: //www. thenational. ae/news/world/middle-east/syrias-druze-community-a-silent-minority-in-no-rush-to-take-sides#full
۱۲ - http: //www. dailystar. com. lb/News/Politics/۲۰۱۲/Feb-۲۳/۱۶۴۳۱۱-fsa-soldier-in-lebanon-discloses-tactics. ashx#axzz۱niuyK۲sl
۱۳ - http: //www. nytimes. com/۲۰۱۲/۰۲/۱۳/world/middleeast/for-iraqis-aid-to-syrian-rebels-repays-a-war-debt. html؟ _r=۱&pagewanted=all
۱۴ - http: //www. telegraph. co. uk/news/worldnews/middleeast/syria/۹۰۶۱۹۷۵/Text-of-the-UN-resolution-on-Syria-which-Russia-and-China-vetoed. html
۱۵ - http: //www. nytimes. com/۲۰۱۲/۰۲/۰۸/opinion/to-weaken-iran-start-with-syria. html
Iran» s Achilles» Heel- By EFRAIM HALEVY
|
